Gai nhọn, mùi thơm nồng là những đặc điểm luôn hiện ra trong đầu chúng ta khi nghĩ đến trái sầu riêng. Vì thế nhiều người chẳng tin nổi việc trên đời xuất hiện trái sầu riêng không có gai. Ảnh: Shutterstock
Mơ ước tạo ra sầu riêng không gai
Sầu riêng không phải loại trái cây xa lạ với các quốc gia thuộc khu vực Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam. Chúng được coi là “vua của các loại trái cây nhiệt đới” với những đặc điểm không lẫn đi đâu được: mùi nồng, vị ngọt bùi và vỏ ngoài đầy gai trông thật nguy hiểm.
Thế nhưng, ngay cả những tín đồ “nghiền” sầu riêng cũng chưa chắc đã biết sự tồn tại trái sầu riêng không gai. Báo cáo đầu tiên về trái sầu riêng không gai được ghi nhận tại thung lũng Compostela – phía Đông thành phố Davao, Philippines vào những năm 1950. Một cây sầu riêng lai tạo ở Davao đã cho ra trái không có gai. Tuy nhiên, hương vị của nó lại chẳng ngon như mong đợi. Thậm chí là thua xa nếu đem so sánh với loại có gai thông thường.
Mộng tưởng về việc tạo ra sầu riêng không gai gần như chấm dứt tại quốc gia này. Tổng thống thứ 10 của Philippines, ông Diosdado Macapagal cũng tự trồng vài cây sầu riêng không gai nhưng chẳng cho ra quả ngon. Bộ Nông nghiệp ở thành phố Davao không khuyến khích nông dân trồng quy mô lớn giống sầu riêng không gai. Đơn giản vì chưa có thị trường tiêu thụ loại quả này, dù là ở trong hay ngoài nước.
Thành công chớm nở ở Indonesia
Một cây sầu riêng ra trái không có gai tại Indonesia. Ảnh: Mongabay Indonesia.
Bất chấp câu chuyện từng xảy ra ở Davao với “hàng xóm” Philippines, các chuyên gia nông nghiệp tại Indonesia vẫn nỗ lực để trồng sầu riêng không gai.
Trái sầu riêng “trọc” đầu tiên được ghi nhận vào năm 2007 trên đảo Lombol, phía Đông Bali. Trong khu vườn trên triền núi Rinjani, một cây sầu riêng đã cho ra một trái nhẵn nhụi đồng thời với các trái sầu riêng bình thường khác.
Ban đầu, gia đình chủ sở hữu cây sầu riêng ra trái lạ sợ không dám ăn. Theo họ, trái không có gai là điều bất thường và có thể còn mang độc tố. Vào mùa sau, khi cây ra một quả sầu riêng nhẵn nhụi khác, con trai của chủ vườn đã quyết định nếm thử. Anh này cho biết sầu riêng không gai nhà mình có vị giống như sầu riêng bình thường. Khẳng định này đã dẹp tan mọi nỗi lo sợ.
Cây sầu riêng sau đó được lấy cành, phục vụ cho nghiên cứu. Văn phòng nông nghiệp đã mất hơn một thập kỷ và vô vàn lần ghép cành mới có được kết quả như mong đợi.
“Từ 50 cây, cuối cùng duy nhất một cây đã ra trái sầu riêng không gai. Mọi người không còn gọi những trái sầu riêng này là trò lừa bịp nữa.” Masin – người đứng đầu bộ phận kiểm tra và chứng nhận hạt giống ở tỉnh Nusa Tenggara chia sẻ.
Khoa học đằng sau giống sầu riêng đặc biệt
Masin giải thích chỉ có 2% hạt giống sầu riêng không gai nảy mầm và phát triển tốt. Phần còn lại héo chết, không ra trái nào.
Những trái sầu riêng chỉ phát triển khi hoa đực và hoa cái ở gần nhau. Điều này cho thấy đó là kết quả của một gen lặn.
Từ 50 cây ghép cành vào năm 2007, phòng Nông nghiệp tỉnh đã có thể sản xuất ra 23.000 cây giống. Nhiều cây được gửi đến các tỉnh khác trên lãnh thổ Indonesia để trồng trọt. Tuy nhiên không có cây nào trong số đó ra trái sầu riêng không gai. Các nhà thực vật học tại vườn trái cây Mekarsari cũng lấy giống cây để ghép và trồng ở trung tâm. Tính đến năm 2019, họ trồng được 1.000 cây giống. Mekarsari bán bớt cây giống cho nông dân nhưng trong khuôn viên của họ chỉ trồng thành công được 3 cây. Đáng buồn là chưa có cây nào ra trái sầu riêng không gai. Có thể thấy việc nhân giống và trồng loại cây này vẫn còn rất khó khăn.
Sầu riêng không gai là kết quả của sự biến đổi gen, thường là do đột biến. Chúng có màu nâu, vỏ nhẵn mịn, kích cỡ nhỏ hơn loại trái có gai. Những người đã nếm thử cho hay, cơm sầu riêng không gai ngọt, màu nhạt hơn so với các quả sầu riêng thông thường. Sau 12 năm nỗ lực bền bỉ, các nhà khoa học Indonesia đã lai tạo thành công trái sầu riêng thơm ngon không gai. Đây là điểm cộng lớn cho quốc gia này trên thị trường xuất khẩu sầu riêng ra thế giới.
Tiếp Thị Gia Đình
