Những ngày gần đây, tin tức nước mắm truyền thống nhiễm asen (thạch tín) đang khiến các mạng xã hội dậy sóng, nhà nhà sống trong hoang mang và lo lắng bởi nước mắm là loại gia vị và nước chấm không thể thiếu trong bữa ăn hàng ngày của mọi gia đình Việt.
Nỗi hoang mang ấy bắt nguồn từ bản công bố kết quả kiểm nghiệm các mẫu nước mắm trên thị trường của Hội Tiêu chuẩn và Bảo vệ người tiêu dùng Việt Nam (VINASTAS). Theo đó, có 101/150 mẫu nước mắm được khảo sát (67,33%) không đạt quy định về tổng hàm lượng asen tối đa được cho phép có trong sản phẩm nước chấm là 1.0mg/L. Đặc biệt, nước mắm có độ đạm càng cao (thường chỉ nước mắm truyền thống mới có đạm cao) hàm lượng asen tổng vượt ngưỡng quy định càng tăng, chiếm tới 95,65% mẫu khảo sát.
Khi thử nghiệm 20 mẫu trong số các mẫu khảo sát có asen tổng vượt ngưỡng quy định đều không phát hiện asen vô cơ hoặc chỉ ở mức 0,01mg/l. Như vậy asen trong nước mắm có độ đạm cao là asen hữu cơ.
Tuy nhiên, không phải ai cũng hiểu rõ và biết phân biệt giữa asen hữu cơ và vô cơ. Chính điều này khiến người tiêu dùng hoang mang, bài trừ nước mắm truyền thống. Asen hữu cơ có đáng lo như bạn nghĩ? Mời bạn nhìn vào thông tin so sánh dưới đây.
So sánh 2 loại ansen hữu cơ và vô cơ
Tại sao lại có 2 loại asen?
– Đều là thành phần tự nhiên của vỏ trái đất nhưng khi nguyên tử asen liên kết với nguyên tố khác nhau để tạo thành phân tử sẽ cho ra asen hữu cơ hay vô cơ. Nếu asen kết hợp cùng carbon và hydro sẽ tạo thành asen hữu cơ.
– Hầu hết các hợp chất asen hữu cơ hay vô cơ đều là loại bột màu trắng hoặc không màu, không mùi và hầu hết không có hương vị.
– Asen hữu cơ có tự nhiên trong các loại hải sản, đặc biệt là cá – nguyên liệu dùng để làm ra nước mắm có độ đạm cao.
– Nếu asen kết hợp với các nguyên tố khác như ô-xy, clo và lưu huỳnh, chứ không phải carbon và hydro sẽ cho ra asen vô cơ. Asen vô cơ phân bố rộng khắp trong đất, không khí, nước, đặc biệt là nguồn nước ô nhiễm của ngành công nghiệp chế biến thủy tinh, bột màu, dệt may, giấy, keo dán kim loại, chất bảo quản gỗ, thuộc da, khai thác khoáng sản, luyện kim… Ăn các loại thực phẩm được trồng và tưới bởi nước này hoặc bị phun thuốc trừ sâu như rau, trái cây… sẽ khiến bạn có nguy cơ nhiễm asen.
Độc tính
– Hợp chất asen trong cá chủ yếu là arsenobetaine, một dạng asen được coi là hầu như không độc hại.
– Asen vô cơ đã được công nhận là một chất độc từ thời cổ đại. Liều cao có thể gây tử vong lập tức.
Ảnh hưởng tới sức khỏe
– Cả hai dạng asen đều có thể hòa tan trong nước và được cơ thể bài tiết qua nước tiểu và phân. Thời gian bài tiết asen hữu cơ khoảng 1–2 ngày nên không gây độc với cơ thể. Vì thế, Mỹ không đặt ra giới hạn nào cho asen hữu cơ trong thực phẩm.
– Không có thông tin về tác động của asen hữu cơ với sức khỏe.
– Thời gian đào thải một số asen vô cơ cần đến vài tháng hoặc lâu hơn.
– Tiếp xúc lâu dài với asen liều thấp có thể thay đổi cách thức hoạt động của các tế bào, dẫn đến bệnh tiểu đường, ung thư, tim mạch và phổi.
– Tiếp xúc lâu dài với mức độ cao có thể gây bệnh tim và các bệnh ung thư như ung thư da, bàng quang, phổi.
Hãy yên tâm khi sử dụng nước mắm truyền thống
Như vậy, asen hữu cơ khác vô cơ và an toàn cho người sử dụng. Do đó, bạn đừng hoảng sợ khi nghe thấy chữ asen. Nếu nước mắm truyền thống được sản xuất theo tiêu chuẩn an toàn thì asen đó đến từ cá và đó là asen hữu cơ, hoàn toàn an toàn với sức khỏe. Một số thương hiệu nước mắm truyền thống trên thị trường gồm Phan Thiết, Phú Quốc, Thanh Hà, Hạnh Phúc, Liên Thành, Hưng Thịnh…
Bạn có biết?
√ Người hút thuốc lá tiếp xúc với asen vô cơ tự nhiên cao hơn vì cây thuốc lá hút asen trong đất để phát triển. Ngoài ra, người trồng còn dùng thuốc trừ sâu làm lượng asen này tăng cao hơn.
√ Theo nghiên cứu năm 2010 của Consumer Reports, chế độ ăn là nguồn dung nạp asen chính. Trong đó, rau xanh chiếm 24%, trái cây và nước ép trái cây chiếm 18%, gạo chiếm 17%. Do đó, để bảo vệ mình khỏi asen, bạn nên tự trồng rau sạch tại nhà, chăm bón bằng nguồn nước sạch, đồng thời ăn đa dạng các loại ngũ cốc.
√ Triệu chứng ngộ độc cấp tính asen vô cơ gồm nôn mửa, đau bụng và tiêu chảy, sau đó xuất hiện dấu hiệu tê và ngứa ran các chi, chuột rút cơ bắp và tử vong trong trường hợp quá nặng.
Bài: Nguyễn Xoa
Tiếp Thị Gia Đình
