Các thiết bị cầm tay như smartphone, máy tính bảng, máy chơi game, máy tính cá nhân… ngày nay đã thành vật bất ly thân của nhiều người. Ở Mỹ, các số liệu năm 2012 cho thấy hơn 30% số người trưởng thành có thói quen lướt smartphone, đến nay con số này đã tăng lên gấp đôi.
Việc sử dụng các thiết bị này liên tục trong thời gian dài sẽ gia tăng khả năng mắc các bệnh xương khớp, đặc biệt là ở vùng cổ bàn tay hoặc đau nhức ở vai, cột sống cổ và thắt lưng. Thuật ngữ y khoa gọi đây là “các chứng bệnh có liên quan đến các thiết bị thông minh”.
NGÓN TAY CÒ SÚNG
Một chứng bệnh khá phổ biến do thói quen lướt smartphone là đau ở phần gốc của ngón tay, hay gặp nhất là ở ngón tay cái, các ngón khác ít gặp hơn. Khi người bệnh gấp ngón tay mạnh và đột ngột có thể sẽ gặp hiện tượng “mắc kẹt”, không thể duỗi ngón tay ra được nữa. Thuật ngữ y khoa gọi chứng bệnh này là “ngón tay cò súng” (vì ngón tay bị kẹt sẽ co lại và có hình dạng giống như cò súng). Trường hợp nhẹ hơn, ngón tay không kẹt mà chỉ đau và gây cảm giác có tiếng “lật bật” ở vùng gốc khi gấp, duỗi ngón tay. Vì thế, vài người còn gọi đây là bệnh “ngón tay bật”.
Khi dùng ngón tay bấm smartphone quá nhiều và liên tục trong thời gian dài sẽ tạo áp lực lớn lên hệ thống dây chằng và gân gấp ngón tay, lâu ngày bao gân sẽ bị kích thích viêm dày lên và gây ra kẹt gân.
VIÊM HẸP BAO GÂN NGÓN TAY CÁI Ở VÙNG CỔ TAY
Ở vùng cổ tay, thường gặp nhất là chứng viêm hẹp bao gân ngón tay cái. Dấu hiệu nổi bật là người bệnh sẽ thấy đau nhiều ở phía ngoài của cổ tay, cơn đau có thể lan xuống ngón tay cái theo đường đi của gân. Trường hợp bệnh nặng còn có hiện tượng sưng ở cổ tay, thậm chí bao gân bị viêm, sưng to đến mức người bệnh tưởng mình bị bệnh gì về ung bướu.
Nguyên nhân gây ra bệnh này cũng là từ việc cầm nắm smartphone liên tục trong thời gian dài, gây tăng áp lực và sức căng lên hệ thống gân duỗi do dạng ngón cái ở cổ tay, dần dà sẽ làm bao gân bị viêm, dày lên và dẫn đến ống gân bị hẹp.
HỘI CHỨNG ỐNG CỔ TAY
Các bệnh viêm hẹp bao gân nói trên dù hay gặp nhưng ít khi để lại di chứng. Tuy nhiên, trong các bệnh do smartphone còn có một chứng bệnh nguy hiểm khác để lại di chứng lâu dài nếu không phát hiện và điều trị kịp thời, đó là “hội chứng ống cổ tay”. Bệnh lý này thường gặp ở những người có công việc đòi hỏi vận động cổ tay nhiều, nhất là sử dụng các thiết bị cầm tay như smartphone, máy tính…
Triệu chứng điển hình của bệnh là tê ngón tay, cảm giác châm chích như kiến bò ở vùng bàn tay, ngón tay… xuất hiện sau khi sử dụng smartphone hoặc làm việc bằng tay liên tục trong một thời gian dài. Ngoài ra, các biểu hiện này cũng có thể xuất hiện vào ban đêm lúc đang ngủ hoặc khi chạy xe đường trường. Ở trường hợp nặng, người bệnh sẽ bị teo cơ ngón tay cái dẫn đến suy yếu sức cơ, cầm nắm các đồ vật không chặt, dễ để rơi rớt. Điều đáng lo ngại là sự teo cơ và suy yếu cơ này có thể tồn tại lâu dài hoặc vĩnh viễn.
PHÒNG VÀ CHỮA BỆNH
Các bác sỹ xương khớp ngày càng gặp nhiều bệnh nhân là những “con nghiện” smartphone. Do tính chất phổ biến và có thể để lại di chứng nên việc phòng và điều trị các bệnh xương khớp do thói quen lướt smartphone gây ra là rất quan trọng.
Bạn nên có kế hoạch giảm dần lượng thời gian sử dụng thiết bị trong một ngày xuống (ví dụ từ 6–7 giờ/ngày xuống còn 2–3 giờ/ngày). Sau mỗi 20–30 phút sử dụng, bạn cần giải lao để tập luyện, vận động cho các khớp ngón tay và cổ tay.
Khi sử dụng, bạn đặt thiết bị lên bàn rồi bấm hoặc cầm bằng hai tay sẽ ít có hại hơn so với chỉ cầm bằng một tay. Vì khi đó, áp lực lên gân cơ, dây chằng của các khớp, các ngón sẽ được phân bố đều hơn.
Nếu phát hiện sưng, đau hoặc tê bì ở cổ tay, ngón tay… bạn nên đến chuyên khoa xương khớp sớm để được bác sỹ phát hiện và điều trị bệnh kịp thời, tránh được các di chứng đáng tiếc về sau.
Bài: THẠC SỸ – BÁC SỸ NGUYỄN ĐỨC THÀNH, BỆNH VIÊN ĐạI HỌC Y DƯỢC TP. HCM
Mục Sức khoẻ / Tiếp Thị Gia Đình
