Ngày nay, các kỹ thuật làm thay đổi bộ máy di truyền – còn gọi là kỹ thuật gien – đã giúp xác lập và chuyển các đặc tính di truyền giữa các sinh vật. Chúng ta đã có thể lập một bản sao của một gien cụ thể nào đó từ tế bào của một cây trồng, vật nuôi hoặc vi sinh vật và đưa bản sao này vào tế bào của một sinh vật khác để có được một đặc tính mong muốn.
Như vậy, sinh vật nhận gien này có vật liệu di truyền bị thay đổi theo một cách nào đó nên chúng thường được gọi là sinh vật biến đổi gien. Thực phẩm có nguồn gốc từ sinh vật biến đổi gien được gọi là thực phẩm biến đổi gien. Chẳng hạn như dạng ngô chứa gien giúp đề kháng côn trùng tấn công hoặc đậu nành có thành phần a-xít béo thay đổi giúp tạo ra loại dầu ăn thích hợp hơn hay cây trồng cần ít nước hơn, chịu được hạn hán.
LỢI ÍCH KHI DÙNG THỰC PHẨM BIẾN ĐỔI GIEN
Việc phát triển thực phẩm biến đổi gien là do chúng có một số ưu điểm sau:
• Giàu dinh dưỡng hơn, ăn ngon hơn.
• Đề kháng bệnh và hạn hán nên dùng ít tài nguyên môi trường hơn (nước, phân bón), giảm dùng thuốc trừ sâu.
• Tăng nguồn cung thực phẩm, thời gian lưu trữ lâu hơn.
• Cây trồng, vật nuôi phát triển nhanh hơn. Thực phẩm có đặc tính mong muốn (khoai tây ít hấp thụ dầu ăn khi rán).
• Một số thực phẩm có thể dùng làm thuốc (vắc-xin).
NGUY CƠ CỦA VIỆC GÂY BIẾN ĐỔI GIEN TRÊN CÂY TRỒNG, VẬT NUÔI
Đối với chính bản thân cây trồng, vật nuôi và cả hệ sinh thái xung quanh, việc hình thành giống sinh vật mới bị biến đổi gien có thể dẫn đến một số nguy cơ như sau:
• Có thể xuất hiện các thay đổi di truyền không mong muốn và có hại.
• Sinh vật biến đổi gien có thể lai giống với sinh vật tự nhiên, dẫn đến nguy cơ tuyệt chủng của sinh vật ban đầu hoặc gây tác động không lường trước được lên môi trường.
• Cây trồng có thể kém đề kháng hoặc tăng nhạy cảm với một số loại côn trùng.
LO NGẠI VỀ SỨC KHỎE CỦA CON NGƯỜI
Nhiều người lo ngại việc đưa gien từ sinh vật có tính gây dị ứng (như lạc) sang sinh vật khác không gây dị ứng có thể khiến sinh vật này trở thành sinh vật gây dị ứng. Để tránh điều này, người ta chỉ chuyển gien khi chắc chắn protein của nó (sản phẩm của gien đó) không gây dị ứng. Bên cạnh đó, cũng có lo ngại là gien từ sinh vật biến đổi gien sẽ chuyển vào tế bào cơ thể người dẫn đến những tác hại cho sức khỏe, nhất là các gien kháng kháng sinh được sử dụng khi tạo sinh vật biến đổi gien. Nguy cơ này là thấp, nhưng Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) không khuyến khích sử dụng gien kháng kháng sinh.
Kết luận
Hiện nay, dù muốn hay không, việc tiếp xúc và sử dụng thực phẩm biến đổi gien gần như không tránh khỏi. Các thông tin từ tổ chức có uy tín như WHO, FDA (Cục Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm Hoa Kỳ) đều cho thấy thực phẩm biến đổi gien nhìn chung là an toàn. Tuy nhiên, chưa có đầy đủ thử nghiệm để khẳng định sự an toàn tuyệt đối và cũng chưa có báo cáo về bệnh tật hay tổn thương do thực phẩm biến đổi gien gây ra. Do đó, việc dùng hay không dùng thực phẩm bến đổi gien là tùy mỗi người.
Bài: TS – BS. Lâm Vĩnh Niên Bệnh viện Đại học Y Dược, TP. HCM
Mục Sức khỏe / Tiếp Thị Gia Đình
