Nhân dịp Tết đến Xuân về, người ta hay nói những chuyện vui. Tôi chợt có suy nghĩ về mối liên quan giữa hai hành động giúp con người hạnh phúc: Làm tình và thiền.
Nhiều người nghĩ rằng thiền đồng nghĩa với một ông già có vẻ mặt cao siêu nào đó ngồi bất động hàng giờ. Thậm chí họ còn tin thiền là vấn đề của mấy ông thầy chùa hay mấy ông ẩn sĩ thoát tục. Họ đủ bản lĩnh phớt lờ trước những quyến rũ của sắc dục; luyến ái si mê cũng như của ngon vật lạ nhan nhản giữa trần gian… Và tôi tự hỏi, nếu thiệt thòi và khổ sở như vậy thì thiền để làm gì?
Phương Tây đang tìm đến thiền để cân bằng lại những áp lực của cuộc sống công nghiệp. Phương Đông, cội gốc của thiền thì giới trẻ lại đang bị ám ảnh bởi sự hào nhoáng, tự do của lối sống phương Tây. Một số khác tìm đến thiền như trào lưu cao siêu cần cập nhật hoặc để thoát khỏi những ồn ào; tranh đoạt sân si của cuộc sống. Dường như ai cũng đang gặp vấn đề với sự sung sướng và hầu như người ta đang “tập thiền” như một cái máy trị liệu sau những giờ vật lộn với đồng tiền và ám ảnh tình dục.
Thiền không thể tập như môn thể dục vì đó là thái độ sống và ý thức tự thân. Và nếu bạn đang cảm thấy sung sướng, hạnh phúc thì căn bản cũng không cần thiền vì đời sống của bạn đang thiền rồi.
Tôi coi thiền là sự khoái lạc tối cao của đời sống con người.
Thiền – khoái cảm của Thượng đế
Theo Osho, một trong những nhà tâm linh có sức ảnh hưởng lớn nhất thế giới; thiền có nghĩa là nhận biết. Bất kỳ điều gì bạn làm với sự nhận biết thì đó là thiền.
Không phải hành động mà là phẩm chất bạn mang vào hành động đó mới là vấn đề. Đi bộ có thể là thiền nếu bạn bước một cách nhận biết. Làm tình cũng là thiền nếu bạn coi cuộc ân ái như một lễ hội và tình yêu là ngôi đền thiêng.
Nghe chim hót, hít thở, làm việc, chơi thể thao… cũng là thiền nếu bạn thực sự vui sướng và tận hưởng nó. Tôi thích quan niệm về chủ nghĩa khoái lạc mà Osho đưa ra. Ông đề cao sự thụ hưởng hạnh phúc của con người ở ngay hiện tại; mà không cần bất cứ tôn giáo nào hứa hẹn về thiên đường sau khi chết.
Người Việt mình có câu đùa cửa miệng “Ngay và Luôn”.
Tôi nghĩ đó chính là thiền bởi lẽ sau hàng núi sách vở, câu thần chú vi diệu của đủ mọi giáo phái thì điều cuối cùng mà con người đạt được sẽ là Hiện Tại, sống cho hôm nay, ở đây và ngay lúc này (Now and here). Bất kỳ điều gì bạn làm cũng có thể là thiền.
Bạn có nghĩ mình tài giỏi, hay ho không? Nếu có, bạn có đang sung sướng không? Hãy trả lời thành thật.
Con người đang bị nhu cầu hay hành vi có điều kiện kiểm soát mọi hành động. Mọi đứa trẻ được sinh ra đều hồn nhiên nhưng hầu hết đều bị xã hội, người lớn làm thành người thành thạo. Chúng được nuôi dạy và trang bị để lớn lên không phải chịu thiệt. Chúng phải ganh đua để làm vui lòng người lớn, mọi điều chúng làm đều theo kỳ vọng của bố mẹ…
Người Việt dễ bị chạm tự ái nhưng lại thích đùa và công kích người khác. Vâng, vì chúng ta sợ bị chê nên chúng ta thích ở trong một đám đông đủ lớn; đủ an toàn để tha hồ chê cười, chỉ trích kẻ khác. Nhưng khi mũi dao quay lại thì chúng ta bối rối và thấy không vui.
Với tư tưởng tính toán thiệt hơn, người ta làm gì cũng khổ. Hàng triệu người trên thế giới này khổ sở vì vấn đề làm tình – một trong những ân phước lớn nhất mà con người có được. Họ không thoải mái thụ hưởng mà phải cố gắng thể hiện “sức mạnh” hoặc lo lắng chưa đủ tốt hoặc tệ hơn là chỉ nghĩ đến cảm giác cá nhân.
Sướng không điều kiện
Ngay bây giờ bạn thử bịt mũi một lúc; bạn sẽ thấy được hít thở sung sướng như thế nào.
Vậy vấn đề ở đây là gì, chúng ta trôi đi quá nhanh trong cuộc sống và luôn tin rằng điều làm ta sướng nó đang ở tương lai.
Ví dụ, tôi sẽ chỉ hài lòng nếu tôi giành được vị trí giám đốc; giá như ngực của vợ tôi to hơn một chút có phải là thích không; giá như có tiền lên đời được cái xe mới… Bạn có thấy niềm vui đó cần phải có điều kiện không? Bạn có đang đòi hỏi từng ngày không? Vậy sao bạn vui.
Ông truyền giáo nói nếu tin sẽ được lên thiên đường; không tin sẽ bị xuống địa ngục và bị lửa thiêu đốt đời đời. Tức là phải làm người tốt vì một điều đe dọa? Tôi nghĩ, như vậy tôn giáo mới chỉ khiến người ta thấy yên tâm chứ chưa làm người ta sung sướng và đúng là con người cần phải biết sợ một đấng nào đó; một sự trả giá nào đó để không gây nguy hiểm cho xã hội.
Tôi nghĩ, con người thời hiện đại bước vào thiền thì bước đầu tiên của họ là suy nghĩ: tôi muốn hạnh phúc; sung sướng và từ chối mọi tiêu cực tấn công từ bên ngoài cũng như “tự dọa” mình. Điều này chỉ có được khi bạn thôi phán xét và không sợ bị đám đông phán xét.
Chẳng có gì phải đạt bằng được nên điều duy nhất cần làm hưởng thụ và vui mừng ngay lúc này, với mọi điều bạn làm.
Người Việt mình sợ và tránh nói rằng tôi thích hưởng thụ. Điều này có vẻ tiêu cực dù ai cũng muốn hưởng thụ. Vấn đề là hưởng thụ – một thuộc tính của đời sống tâm linh cao nhất – đang được làm lén lút. Chúng ta ngại nói đến tình dục và sự ham mê tình dục vì nó có vẻ thiếu đạo đức. Nhưng nếu tình dục là tội lỗi thì ông Thượng Đế tạo ra con người cùng với khả năng luyến ái sẽ có tội to nhất.
Chúng ta có thể biến toàn bộ đời sống này trở thành lễ hội với tất cả những gì chúng ta làm; muốn làm và sẵn sàng từ chối làm những điều không thích. Không cố làm vừa lòng ai, dám nói thẳng suy nghĩ của mình trước đám đông và luôn hướng đến chân thiện mỹ để hoàn thiện con người.
Hạnh phúc là hiện tại, là bạn được sống với chính con người mình.
Thiền không phải nơi lẩn trốn mà là thái độ sống giúp bạn trở thành chính mình. Bạn vĩ đại và thiêng liêng như thượng đế nên bạn rất sướng!
