Tác phẩm Hạng A Cháng của tác giả Đỗ Văn Dinh dự thi Vòng sơ khảo cuộc thi Truyện ngắn Tiếp Thị Gia Đình 2018. Mời bạn đọc thưởng thức và đừng quên Like bình chọn để tác giả có cơ hội bước vào vòng Chung kết nhé!
Giải thưởng cuộc thi Truyện ngắn Tiếp Thị Gia Đình 2018 vô cùng hấp dẫn; cho những tác giả chiến thắng. Trong đó, giải đặc biệt lên đến 15.000.000 đồng cùng nhiều phần quà từ nhà tài trợ.
Cả bản Pờ Chồ có một bãi đất bằng nằm cạnh một khu rừng cấm.
(Cuộc thi Truyện ngắn Tiếp Thị Gia Đình 2018) Ngày thường, bãi đất là nơi tụ tập của trẻ chăn trâu; là nơi thử sức vật nhau, chơi trò chơi chọi gà bằng cỏ. Ngày hội thường là tháng giêng tháng hai; cả làng tụ tập tại đây để tổ chức hội “Say sán”. Những hôm cúng rừng, nơi đây sửa soạn lễ. Nào là mổ lợn cắp nách; nào là đồ mì miến, làm bánh. Mọi công việc xong xuôi; gói ghém đặt trên chiếc mẹt làm lễ.
Chiếc mẹt có đủ đồ ăn, thức uống và giấy xanh giấy đỏ. Cả làng cứ theo chỉ bảo của ông thầy cúng. Thắp hương khấn vái xung quanh khu rừng thiêng.
(Cuộc thi Truyện ngắn Tiếp Thị Gia Đình 2018) Bãi đất bằng này đã se duyên cho bao cặp tình nhân; thường thì vào ngày hội tháng Giêng. Sau câu hát duyên, sau lời giới thiệu họ ăn bánh cùng nhau, thổi sáo, đàn môi cùng nhau, hẹn ngày hội ngộ. Tình yêu giữa Cháng và Mỉ cũng bắt đầu từ cái bãi đất bằng này.
Hạng A Cháng năm nay đã ngoài hai mươi ba tuổi. Cái tuổi mà hầu như người trai Mông nào cũng đã cưới vợ, tậu trâu. Tuần trước, Cháng về huyện dưới, do quen biết; Cháng mua được con trâu như ý.
Cháng ngực nở như cung ruộng bậc thang. Hai vai dày. Bắp chân bắp tay cuồn cuộn như sợi mây rừng. Bố Cháng làm nghề rèn. Mẹ làm nghề thêu vải. Cháng được thừa hưởng nước da; sức vóc hùng tráng của bố và tiếng nói ngọt ngào của mẹ. Lớn lên, Cháng chăn trâu cùng bạn bè, tắm nước suối; ăn ngô nướng và bây giờ Cháng đang tập cày bừa.
(Cuộc thi Truyện ngắn Tiếp Thị Gia Đình 2018) Tới bờ, Cháng cho trâu ăn thêm cỏ.
Xốc lại vai cày. Giống cỏ voi to bản rất ngọt. Trâu ăn nghe như người đang nhai mía. Giống cỏ voi gia đình mới trồng được một năm mà cây đã cao ngang tầm ngực. Bố Cháng thường bảo: Từ ngày có cỏ voi, đỡ được bao công lênh; chẳng phải đi xa, trâu thả sức mà ăn mà lớn.
Vạt nương nằm giữa thung lũng ma; chênh chếch phía sườn tây, giáp với xã Tả Chư.
Ngày trước, hai thôn thuộc hai xã thường to tiếng với nhau. Tiếng to, tiếng nhỏ cũng bởi không ngã ngũ ranh giới. Tranh chấp đến khi xã phân chia cọc mốc để làm bìa đỏ; từ đó mới dứt mạch rõ ràng. Và nhà Cháng cũng được chia thêm phần đất từ cái ngày đó.
(Cuộc thi Truyện ngắn Tiếp Thị Gia Đình 2018) Cháng lựa lưỡi cày như người phụ nữ lựa đường kim vắt sổ. Đất cứng, nhưng lưỡi cày sắc. Cày sâu mà vướng đá là gãy. Chú trâu vừa bước vừa nhởn nhơ nghiêng nghiêng cái đầu. Mảnh nương này gồm có chín bậc. Mỗi bậc trồng được hai cân ngô giống. Cả mảnh trồng cũng được mười tám cân. Mười tám cân với bảy bao phân lân, cộng với sự chăm chút; cần mẫn, đến vụ mùa cũng thu đủ năm mươi sáu sinh ngô.
Ngô trên cao nguyên này đã là thương hiệu; đã trở thành hàng hóa đi khắp muôn nơi.
Cung ruộng bậc thang hình lưỡi liềm có đá chìm đá nổi. Đến đoạn ngoặt lại phải vác, phải nhấc cày. Chú trâu vẫn thản nhiên như không hay biết điều gì. Nó quay quay theo cái ngoắt tay, vắt dây của chủ. Hòn đá xanh xám, hòn đá trăng trắng lập lờ như bày binh bố trận; thử sức lợi hại của lưỡi cày.
(Cuộc thi Truyện ngắn Tiếp Thị Gia Đình 2018) Vì đã quá quen với ruộng nương, đã đi cày từ năm mười ba tuổi; nên Cháng quen việc quen nương. Những chỗ nông sâu Cháng thuộc như thuộc trong lòng bàn tay. Lưỡi cày cứ phăm phăm đi đi lại lại. Từng thớ đất được lật ngược. Sức mạnh của lưỡi cày rứt đứt những dây dợ chằng chịt cỏ cây.
***
Ngày trước không có trâu, cái thời mà không có tổ đổi công như bây giờ, nhà Cháng nghèo lắm. Cháng phải đem sức ra mà chạy đua với ruộng nương, chạy đua với mùa màng. Lưỡi cuốc bập xuống. Một nhát, hai nhát tưng tưng. Mảnh nương này đã hút hết nước trong lòng bàn tay Hạng A Cháng.
(Cuộc thi Truyện ngắn Tiếp Thị Gia Đình 2018) Mùa màng đã hút hết màu xanh trên vai áo Cháng. Cuốc đến chập choạng tối, cuốc từ sáng tinh mơ. Cổ tay bắp chân mỏi nhừ. Bả vai mỏi nhừ. Năm ấy nhà Cháng được mùa, Cháng sắp được năm đồng bạc trắng. Năm ấy ông trời thương cho Cháng, thương cho chàng trai chưa có vợ mà tài sản chẳng có gì ngoài chú ngựa còm.
Năm ấy, nhà Cháng nấu rượu, có ngô đầy sàn, gà lợn đầy vườn, thế là Cháng bàn với mẹ xin cưới Seo Mỉ.
Bắp chân, bắp tay Cháng cứng như bắp cày. Bàn chân Cháng đi phăng phăng như chân con ngựa. Hai vai bè rộng gùi ngô, gùi phân lên nương, lên rẫy. Đám trẻ con trong bản thường nhờ Cháng khi thì đẽo quay, lúc thì làm tên, uốn cung. Bản làng thường nhờ Cháng kéo bễ, sửa dao, tôi lại lưỡi cuốc. Nước tôi của Cháng đứng thứ nhất trong vùng. Vật dụng sáng láng sắc ngọt.
Mùa xuân cả làng la đà bên mâm rượu . Bếp lò nấu rượu quấn quýt men say. Khói bếp lan tỏa hai gian nhà. khói bếp đọng lại hương vị nồng nồng cay cay.
(Cuộc thi Truyện ngắn Tiếp Thị Gia Đình 2018) Vừa đúng hai mươi tuổi, Cháng lấy vợ. Bố mẹ Cháng nuôi được sáu con lợn đực to tướng. Ước chừng mỗi con nặng bảy mươi cân. Hai con bán đi mua bạc trắng, sắm sửa váy cưới, còn hai con mổ để đưa sang nhà gái. Số lợn còn lại làm cưới tại nhà.
Năm ấy, tháng ấy, Cháng được mọi người chào hỏi cởi mở. Thật là mở mày mở mặt với với bàn dân thiên hạ. Họ Hạng mở mày mở mặt với các dòng họ khác.
(Cuộc thi Truyện ngắn Tiếp Thị Gia Đình 2018) Mỉ là vợ Cháng. Mỉ hay cười nhưng ít nói. Mỉ khéo tay thêu túi. Mỗi phiên chợ, gia đình cũng kiếm được tiền bạc trăm nhờ vào đôi bàn tay khéo léo của Mỉ. Những lúc rảnh rỗi, Mỉ đưa máy khâu ra sân may. Đường chỉ chạy qua chân vịt đi đi lại lại. Đường chỉ làm duyên cho dây bao, cứng cáp thêm cho dây bao.
Cái ngày ấy, Mỉ mê Cháng. Mỉ ngẩn ngơ nghe tiếng sáo Cháng thổi. Tiếng sáo đậu bên khung cửa sổ, đậu bên gối Mỉ nức nở. Ai bảo Mỉ nghe, ai bảo Mỉ thức mà mê say. Có lúc, Mỉ muốn trùm cái chăn lên che đầu, tiếng sáo vẫn nức nở, mềm mại luồn sâu trong chăn và gối, dìu dặt gọi bạn. Thế là Mỉ đi trong đêm cùng Cháng. Mặc cho mọi người đi ngủ, Mỉ qua đám bãi đất bằng, Cháng cầm tay đỡ Mỉ ngồi bên tảng đá. Ánh trăng mười sáu hòa quyện cùng màn sương mùa xuân. Ánh trăng muốn tâm sự cùng Cháng, cùng Mỉ.
(Cuộc thi Truyện ngắn Tiếp Thị Gia Đình 2018) Cho đến bây giờ đã được ba năm.
Ba năm làm nương, ba năm nuôi lợn nuôi gà. Ba năm được bố mẹ Cháng chia cho khoảng đồi, triền thung. Cháng trở thành người khá giả. Cháng được bản làng nhắc đến nhiều lần. Dân làng nhắc đến nhiều nhất là cái năm Cháng tham gia đua ngựa. Chú ngựa có cáo bờm dài hung hung, có cái chân cao, lưng dài, đuôi dài. Chú ngựa ấy Cháng mua tại huyện giáp giới tỉnh bạn. Cháng chọn trong ba phiên chợ mới gặp chú ngựa đã trở thành niềm tự hào của bản Pờ Chồ. Năm ấy, cả làng mổ trâu ăn mừng, là năm đầu tiên bản Pờ chồ đạt giải cao. Có nằm mơ bản Lử Chồ bên cạnh cũng không có được.
Cháng còn nhớ, cái bãi đất bằng kia ngày đó nghi ngút khói. Sáu cái chảo xếp theo hình chữ điền. Bàn gỗ, ghế gỗ xếp theo hình chữ chi chữ vương. Mọi người lụi hụi nấu nướng, xì xụp mời chào thắng cố. Đám con trai hể hả. Rượu rót đầy tràn bát. Họ ngửa đầu ra đằng sau, cúi đầu đằng trước mà uống. Thỉnh thoảng lại hát vài câu dân ca. Đàn bà con gái hết chặt chặt lại thổi thổi múc múc. Ai bảo Cháng thắng. Ai bảo Cháng hứa với bản làng là nếu được giải nhất thì đãi cả làng.
(Cuộc thi Truyện ngắn Tiếp Thị Gia Đình 2018) Con đường vào bản đá dốc trải dài chân ngựa. Bên cạnh con đường, cạnh một khóm tre hóp, có một bễ lò rèn đơn sơ mái lợp sắt tây. Anh thanh niên tì ngực vào cần đẩy gió. Cần làm bằng sắt quấn vải và lông gà, ống thổi làm bằng gỗ thông tròn dài. Miếng sắt đỏ được đặt trên chiếc đe con rùa. Anh thanh niên đầu quấn khăn, cởi trần quai búa. Tiếng búa chắc nịch. Mồ hôi nhễ nhại y như vận động viên thể hình đang luyện công. Cứ thế, cứ thế tiếng quai búa đều đều, ánh sáng bay bay, quay quay.
Cháng vác bừa, theo sau là Seo Mỉ.
Đến bãi bằng, cả hai vợ chồng ngồi nghỉ. Nhìn từ trên cao xuống lưng chừng dốc, bên kia là nương nhà Cháng. Từng cung ruộng bậc thang leo dần theo độ cao của sườn núi. Nước về cung ruộng trắng xóa, trông như chiếc gương cong cong hình lưỡi liềm. Từ bãi bằng này, bao kỉ niệm buồn vui trong Cháng. Thuở nhỏ Cháng hay ra đây chơi đánh quay. Lớn lên, Cháng cùng mẹ đi dự hội “Say sán” tại đây.
(Cuộc thi Truyện ngắn Tiếp Thị Gia Đình 2018) Đẹp nhất, vui nhất là lúc Cháng được gặp Seo Mỉ. Đó cũng là ngày mở hội. Anh bạn Cháng lấy cán ô chỉ trỏ vào Seo Mỉ và cười đùa cùng Cháng. Gió từ Thồ Tả Hồ thổi thốc lên. Gió leo qua triền thung, vượt qua bãi cỏ voi. Gió quất nhẹ phất phất chiếc lá đung đưa lay lay chồi ngọn. Nhìn từ trên cao, ánh nắng mềm mại quét đều xanh xanh cùng cây lá. Một cảm giác no ấm đến với Cháng. Cháng đứng dậy rảo bước. Tiếng đàn môi dìu dặt trong ánh nắng buổi chiều.
Đỗ Văn Dinh
Tiếp Thị Gia Đình
