Một bệnh nhân nam 26 tuổi tiếp nhận vắc-xin Ebola
CUỘC ĐUA THẦN TỐC
Theo thông tin công bố ngày hôm nay trên Tạp chí Y Khoa Lancet, đội ngũ các nhà nghiên cứu quốc tế cho biết họ đã tìm ra một loại vắc-xin Ebola hiệu quả mang tên rVSV-EBOV. Loại vắc-xin này ban đầu do Trung tâm Y tế Công cộng Canada phát triển trước khi bán cho Merck để tiến hành thử nghiệm. Kết quả thử nghiệm cho thấy vắc-xin Ebola này thành công 100% ở Guinea.
Kết quả này là thành tựu phối hợp của đội ngũ các nhà khoa học, bác sỹ, tình nguyện viên và công ty dược cụ thể như Tổ chức Y tế Thế giới WHO, Quỹ tài trợ từ Wellcome Trust và những đối tác khác từ chính phủ Na uy và Canada, Đội ngũ Bác sỹ Không biên giới, Trường Y Nhiệt đới và Vệ sinh học London. Bên cạnh đó là 90% nhân viên y tế đến từ Guinea. Vắc-xin Ebola này do tập đoàn dược phẩm Merck sản xuất. Theo tốc độ thông thường, cuộc đua chế tạo ra vắc-xin Ebola phải tốn đến cả thập kỷ nhưng đội ngũ này đã rút ngắn lộ trình xuống chỉ còn 12 tháng.
THỬ NGHIỆM THEO PHƯƠNG PHÁP CHỌN LỰA NGẪU NHIÊN
Khi Ebola tấn công vào một ngôi làng, các nhà nghiên cứu đã đưa vắc-xin Ebola cho thân nhân, bạn bè, hàng xóm, những người trực tiếp tiếp xúc với người ốm một cách tự nguyện. Tuy nhiên, trong thực tế, chỉ 50% số này được tiếp nhận vắc-xin Ebola, 50% còn lại chỉ được nhận thuốc trấn yên. Con số 50% trong mỗi nhóm đến từ quá trình lựa chọn ngẫu nhiên.
Số người được tiếp nhận vắc-xin Ebola cũng chia theo hai nhóm, tiếp nhận vắc-xin Ebola ngay lập tức sau khi phơi nhiễm Ebola hoặc 3 tuần sau đó. Trong số 2.014 người tiếp nhận vắc-xin Ebola trực tiếp, không có trường hợp nào bị mắc Ebola sau 10 ngày kể từ ngày được tiêm vắc-xin – đây là thời gian cho phép để hệ miễn dịch phát triển. Trong số những người bị trì hoãn tiêm vắc-xin Ebola, cũng chỉ có 16 trường hợp nhiễm bệnh trong số 2.380 người.
Các nhà khoa học cho biết, nghiên cứu này chỉ mới áp dụng cho một nhóm đối tượng nhỏ. Khi áp dụng trên đối tượng rộng hơn thì hiệu quả của vắc-xin Ebola này nằm trong khoảng từ 75 đến 100%.
VẤN ĐỀ NHÂN ĐẠO VÀ CHUYỆN CÓ TIẾP TỤC NGHIÊN CỨU HAY KHÔNG
Hiện tại, Đội Ngũ Bác sỹ Không biên giới cho biết những nhân viên y tế đang tham gia nghiên cứu vắc-xin rVSV-EBOV, chủ yếu ở Guinea và Sierra Leone, nơi Ebola bùng nổ, vẫn đang hoạt động.
Kết quả rất hứa hẹn và bản thân nghiên cứu có thay đổi. Thay vì sử dụng hai nhóm đối tượng ngẫu nhiên – một nhóm nhận được vắc-xin Ebola ngay lập tức sau khi phơi nhiễm và một nhóm nhận được vắc-xin Ebola 21 ngày sau đó thì các nhà nghiên cứu đang đưa vắc-xin đến mọi đối tượng ngay lập tức.
Điều đó không có nghĩa là Ebola đã được giải quyết. Nghiên cứu vẫn tiếp tục được tiến hành. Thông tin trên tờ Wall Street Journal cho biết Bộ Lương thực và Quản lý Dược phẩm của Mỹ vừa đưa ra một góc nhìn khác về nghiên cứu. Ngay khi dịch Ebola vừa được kiểm soát vài tháng nay, thật khó để tìm một nhóm người phơi nhiễm với vi-rút để thử nghiệm vắc-xin. Hơn nữa, theo cách thức tiếp cận ngẫu nhiên của nghiên cứu này thì có một nhóm người được nhận thuốc trấn yên thay vì vắc-xin – điều này là không thể yên tâm về mặt nhân đạo.
Dù vậy, “Đây là loại vắc-xin duy nhất mà chúng ta có dữ liệu thử nghiệm hiệu quả”, Rebecca Grais, giám đốc nghiên cứu ở Epicentre, một nhánh của nghiên cứu và dịch tễ học của Đội ngũ Bác sỹ Không biên giới, cho biết.
Nếu tập đoàn Merck có thể gia tăng sản xuất và thiết lập chuỗi cung ứng lạnh để tung ra vắc-xin Ebola (đây là loại vắc-xin sống nên chúng sẽ phân hủy nếu không được giữ lạnh) cho tuyến đầu, đây có thể là hồi kết của đại dịch Ebola. “Ngay cả khi hiệu quả là thấp hơn 100%, đây vẫn là loại vắc-xin đáng giá”, Grais chia sẻ.
Đến thời điểm này, các nhóm nghiên cứu và phát triển vẫn đang tiến hành để cho ra nhiều loại vắc-xin Ebola và phương pháp điều trị khác. Tuy nhiên, nếu các kết quả tiếp tục ủng hộ khả năng hiệu quả của rVSV-EBOV – đi kèm với nhiều phân tích để làm tăng số lượng vắc-xin này – thì những người cầm quyền sẽ sớm đối mặt với một quyết định nhân văn: Chọn tiếp tục nghiên cứu để sản sinh ra thêm nhiều loại vắc-xin hiệu quả hay cắt ngang quá trình nghiên cứu này để đưa đến cho người bệnh một vắc-xin Ebola đủ tốt để cứu mạng họ.
Tính đến ngày 26–7–2015, có tổng cộng 27.748 ca nhiễm Ebola ở Guinea, Liberia và Sierra Leone với 11.279 người chết.
Tiếp Thị Gia Đình
