Cuối cùng, bố tôi cũng trở lại. Gương mặt ông có phần nhàu nhĩ, đen sạm. Đi bên cạnh ông là người đàn bà gầy xanh đang ôm đứa nhỏ đỏ hỏn. Ngực dì ấy căng tròn, sữa rịn ra loang lổ trên áo. Đứa nhỏ đang ngủ, thi thoảng ngọ nguậy, mồm miệng há hốc. Thằng bé không khóc một tiếng, mẹ nó không nói một tiếng.
Bố tôi lệnh cho cả nhà không được làm dì buồn. Con Thắm vừa bĩu môi liền bị bố vả bốp vào mặt. Ánh mắt mẹ có chút phẫn nộ khi bố dang tay đánh nó, rồi trở lại điềm nhiên như không. Để lời nói có quyền uy hơn, thi thoảng bố trỏ tay vào góc nhà, nơi ông cất can xăng để sẵn phòng khi cần dùng: “Đứa nào không nghe lời, tao đốt”.
Tối ấy, mẹ gọi ba chị em chúng tôi ra góc bếp. Giọng bà dịu nhẹ: “Hoa, Huệ, Thắm à, cũng cùng một giống mà ra, tụi bây phải thương lấy thằng bé. Nhà mình ba đứa con gái, kể ra có thêm thằng cu em cũng vui cửa vui nhà”. Nói vậy, khó mà thương nổi, vui nổi khi một tay mẹ đong đổi buôn bán chợ búa. Việc có vẻ nặng nhọc nhất bố vẫn giúp mẹ hàng ngày là tưới rau. Từ trước tới giờ, bố tôi nổi tiếng đẹp trai và lười biếng. Làm đâu đó được một, hai hôm ông lại cự cãi với chủ, với người làm cùng, cho rằng họ không đáng ngồi chung mâm.
Mỗi sáng, cho thằng Giàu (tên nó là mơ ước của bố) bú no nê, dì vắt thêm non nửa bát sữa, đậy cái vung nồi đen đúa lên. Dì dặn tôi lúc nào em khóc thì cho nó uống rồi tranh thủ ra chợ phụ mẹ và chị Hoa bán rau. Con Thắm vẫn thường lỉnh đi đâu đó trốn việc trông em vì ghét thằng nhỏ và dì ra mặt. Không ít hôm, dì trở về với vạt áo trước ngực lem nhem sữa, vạt quần phía sau dính vệt đỏ vì sản dịch chưa hết.
Trong khi mẹ tôi thương dì vất vả, tội nghiệp thì mấy chị em tôi, đứa bĩu môi, đứa nghe tai này bỏ tai kia. Cảm giác của tôi lúc ấy là ghê ghê dì vì ngại bẩn. Cho tới nhiều năm sau tôi cũng như hết thảy người dân trong xóm không hiểu nổi sao mẹ tôi thương tình địch đến vậy.
Mẹ thương dì một thì thương thằng nhỏ mười. Ban đầu, tôi thầm nghĩ, sao bà phải nhún nhường tới vậy? Chẳng lẽ vì cần thằng con trai nối dõi cho gia đình người chồng vô tình vô nghĩa như bố? Hay vì đúng như bà nói là chữ duyên chữ nợ giữa bà với thằng bé? Khác với nhiều đứa nhỏ, thằng Giàu ít khóc, đặt đâu nằm đó. Ai cũng kêu nó ngoan hiền, biết thân biết phận nhưng té ra không phải. Hôm nó sốt trên 39 độ, mẹ và dì sấp ngửa bế đi bệnh viện giữa đêm. Sáng hôm sau về lại nhà, dì ném nó giữa đống chăn gối rồi nằm vật ra khóc. Thằng nhỏ ngọ nguậy chút xíu lại ngoẹo đầu qua ngủ. Mấy chị em tôi len lén sau cánh cửa dòm vô. Giọng dì gào than hờ hờ: “Đúng cái số giời đày. Khổ đến vậy chưa đủ còn ôm thêm cục nợ đời”. Giọng mẹ bình tĩnh hơn: “Số nó vậy, đành chịu. Con mình không thương, ai thương hở em?”. Dì lại ai oán: “Ai cũng nói nó hiền, không quấy khóc. Giời ạ, nó bị Down, đặt đâu nằm đó, biết gì mà quấy”. Hóa ra bác sỹ khám mới biết nó bị Down.
Thằng Giàu được sáu tháng, dì chán cảnh chồng chung vợ chạ lại thêm con bệnh tật, bỏ nhà đi. Hôm dì đi, mẹ tôi mắt ầng ậng nước khi ôm thằng nhỏ khóc khan vì đói sữa. Bố gằn giọng: “Bà nhắm nuôi nổi không?”. Mẹ không trả lời, quay mặt rúc vào cần cổ ngắn tũn của thằng Giàu. Lần đầu tiên tôi thấy bố đặt tay lên vai mẹ, thái độ hàm ơn và chia sẻ. Mấy chị em tôi rù rì nói đủ mẹ nghe:
– Mẹ nó còn không thương nổi, mẹ đưa em Giàu gửi chùa đi mẹ.
Bố ngoảnh lại. Chẳng biết bố có nghe không mà mắt u uất. Ông không trỏ tay vào can xăng hăm dọa nữa. Chỉ có mẹ lặng vài giây rồi quát: “Im ngay”. Từ đó, chẳng ai nhắc tới chuyện dì bỏ đi, em Giàu đau ốm bệnh tật.
Chừng hai tuần sau, đang ngủ, mấy chị em tôi bật dậy khi mẹ la to: “Dậy, dậy! Nhà cháy!”. Mẹ, một tay ẵm em Giàu, một tay kéo em Thắm chạy ra sân. Tôi và chị Hoa lao theo như tên bắn. Mấy mẹ con đứng ở khoảng cách an toàn nhìn vào đống lửa hừng
hực cháy. Hàng xóm kéo ra đông đủ ngó nghiêng. Chẳng cần dập lửa vì đằng nào cũng không cần vách nứa đã cháy. Nhà chẳng có gì. Mọi người xì xào: “Thằng chết bằm, đã không nuôi nổi vợ con, còn nhậu say đốt nhà”. Mẹ nghe vậy ngồi sụp xuống, câm lặng.
Khi thấm mệt, mẹ tôi tay vẫn ôm em Giàu đang thiu thiu ngủ, chị Hoa cõng em Thắm, tôi tay xách túi đồ, tay bám gấu áo mẹ. Cả đàn rồng rắn kéo nhau về nhà bà ngoại cách đó năm cây số. Tối ấy, trong giấc ngủ mộng mị mệt nhoài, tôi còn nghe bà ngoại lầm
bầm rủa bố tôi là đồ mất dạy, chết bằm, chết xéo… Thi thoảng tiếng mẹ chen vào như hết hơi:
– Có khi ông ấy lỡ chân lỡ tay, chứ ai chủ ý đốt vợ đốt con. Biết đâu oan cho bố chúng.
Mặc bà ngoại cản ngăn, mẹ đưa mấy chị em vào thành phố. Hôm ấy, sáng mùa thu trong xanh, đột nhiên mây xám từng chùm kéo về. Mẹ vẫn kéo mấy chị em đi, thằng Giàu được đặt nằm trong thúng. Mẹ tôi, lưng áo nâu vá chằng vá đụp. Những miếng vá bằng bông vải hoa bà lượm được ở đâu đó như người ta cố ý trang trí cho đẹp, thực ra là để che giấu chỗ rách. Trong tay mẹ chẳng có gì đáng giá hơn vài hũ mắm muối dưa cà, nắm cơm.
Mẹ làm thuê cho xưởng gốm thủ công. Mấy chị em tôi ở nhà canh nhau. Gần nửa tiền công mẹ kiếm được chi vào thuốc cho thằng Giàu. Con Thắm vẫn ác cảm với thằng nhỏ. Nhiều hôm chỉ ăn cơm muối vừng ngán tận cổ, nó thở dài nhìn thằng Giàu trách móc: “Giàu ơi là Giàu. Ăn cơm muối vừng là do mày đấy”.
Thằng Giàu lên năm, mẹ nói nó “qua đốt”. Nó khỏe mạnh hơn nhưng vẫn khù khờ. Ai vẫy là chạy lại. Mỗi ngày mẹ dặn chúng tôi trông em cả chục lần. Mẹ dặn nó chỉ được theo mẹ, theo chị, tránh người dưng. Thằng bé ờ ờ chừng như hiểu lắm nhưng chứng nào tật nấy. Thi thoảng có người chơi ác, vẫy nó theo, bỏ nó xa nhà cả mấy trăm mét, báo hại mấy mẹ con tái mặt đi tìm. Tuổi thơ tôi không tránh khỏi những cái giật mình ám ảnh mỗi bận tưởng thằng em khờ mất tích.
Những chuyện ngày xưa ấy, mỗi dịp rảnh rỗi, mẹ vẫn kể lại cho mọi người nghe. Thắm chuẩn bị du học Singapore, nó chẳng muốn hành trang mang theo là những câu chuyện ấy. Chị Hoa cười cười: “Đúng là “sách cũ soạn lại” của mẹ”. Tôi nghe thuộc tới từng ngắt quãng, trong lòng vẫn thấy nặng nặng. Nhất là hôm nay, mẹ vừa về lại nhà sau những ngày cấp cứu tai biến phải nhập viện. Mẹ nằm thiêm thiếp ngủ nhiều hơn thức. Ở dưới chân tủ thờ Quan Âm Bồ Tát, thằng Giàu nay đã ngoài 30, vừa thắp hương khấn vái xin bình an, vừa ngồi khóc tu tu.
Gần 30 năm sau ngày vào Nam, mẹ tôi dựng lên được cơ ngơi là ngôi nhà bốn tầng và xí nghiệp gốm sứ xuất khẩu. Mẹ không muốn mấy chị em ra riêng nên dù có chồng con, chị Hoa và tôi vẫn cùng Thắm, Giàu ở chung với mẹ. Thằng Giàu ở chung tầng với mẹ để mẹ tiện cơm nước cho nó.
Thằng Giàu lại vừa khóc vừa kể, tuần trước mẹ đang nằm đong đưa trên võng xem ti-vi, chẳng hiểu làm sao mà té lộn nhào xuống đất, hết đứng dậy nổi, hết nói gì nổi. Thắm long sòng sọc hai mắt, nói như rít:
– Mày thích lắm hay sao kể hoài vậy?
– Tui không thích. Tui sợ mẹ chết lắm. Mẹ ơi đừng chết.
Cả tôi lẫn chị Hoa lòng rối như tơ vò. Thằng Giàu lại bó gối ngồi niệm nam mô cầu bình an. Tiếng niệm Phật chậm, đều nghe thê lương chi lạ.
Buổi sáng luôn là thời gian dễ chịu nhất trong đại gia đình vì mẹ tỉnh giấc. Trước mẹ, chúng tôi giao kèo sẽ luôn vui vẻ để mẹ
vượt qua bệnh tật. Chị Hoa bón cháo cho mẹ. Vẻ mặt mẹ như tủm tỉm cười. Chị Hoa gọi đó là “nụ cười bà mụ dạy”. Thằng Giàu
là người kiên trì trò chuyện độc thoại trước mẹ nhất. Thắm đang chuẩn bị đồ đoàn lên đường, miệng kể lể, nó đã vì mẹ đến mức phải hoãn lịch bay mấy lần. Ngày mai là ngày nhập học cuối. Thằng Giàu đang nói chuyện thì bất chợt ớ người nhớ ra:
– Hồi trước mẹ đưa em cái này gửi mấy chị em. Mẹ nói lúc nào mẹ bị làm sao thì đưa ra.
– Sao giờ mày mới nhớ ra hả thằng khờ? Đâu, đưa coi.
Không may cho Thắm, thằng Giàu hay lú lẫn, không thể nhớ ngay nó để ở đâu. Con Thắm rít từng cơn: “Đồ ăn hại, nhanh lên không trễ giờ bay của tui”.
Chừng hai giờ sau, chúng tôi lục mọi ngóc ngách trong phòng mẹ, phòng thằng Giàu mà vô vọng. Thằng Giàu ngồi than mình vô dụng. Con Thắm đoán già đoán non: “Hay tại mẹ chia phần cho mấy chị em mình, không chia cho nó nên nó phi tang rồi? Thằng này chỉ Down nhẹ, giả khờ vậy thôi, ghê thật”. Thằng Giàu khóc nấc vì oan ức. Khóc xong, Giàu lại ớ người nhớ ra nó đã giấu dưới tượng Phật Bà Quan Âm cho kín đáo.
Đó là tờ giấy đã úa màu. Những nét chữ nghiêng nghiêng của mẹ tôi ghi rõ, gia tài của mẹ chỉ có hai phần đáng giá. Một là nhà cửa, công ty, cả bốn chị em cùng nhau gìn giữ, quản lý, sau này nếu bán đi chia đều cho tất cả. Hai là kỷ vật vô giá trong ngăn
dưới cùng của tủ thờ. Ai giữ cũng được, miễn là nhắm mình có thể giữ lâu dài.
Con Thắm quay qua: “Mở nhanh ra xem, tôi còn ra sân bay. Còn năm phút thôi”. Chị Hoa trịnh trọng nói:
– Sao khó hiểu vậy? Sao kỷ vật vô giá mà ai muốn giữ cũng được, lại phải giữ lâu dài?
Không đợi ý mọi người, con Thắm nhào tới cánh tủ thờ, mở ra. Ở ngăn dưới cùng là chiếc hộp gỗ cũ. Vẻ mặt nó tươi tắn trao cho chị Hoa:
– Bác cả mở ra xem nào?
Trong đó là chiếc áo nâu vá chằng vá đụp mấy bông hoa cúc ngày xưa của mẹ. Chiếc áo ấy mẹ mặc ngày mấy mẹ con dắt díu
nhau vào Nam. Con Thắm bĩu môi thất vọng: “Rõ rỗi hơi”. Nó quày quả kéo va-li bước nhanh ra khỏi nhà.
Tôi và chị Hoa im lặng, mỗi người đuổi theo một cảm xúc. Gần đó, mẹ vẫn như cười tủm tỉm – nụ cười bà mụ dạy, không rõ buồn vui.
Chỉ thằng Giàu là sung sướng reo lên:
– Cho em giữ nha các chị. Em giữ lâu lắm, lâu suốt đời luôn.
Truyện ngắn của Võ Thu Hương – Theo Tiếp Thị Gia Đình
