Tết Đoan Ngọ hay còn gọi là Tết Đoan Dương, diễn ra vào ngày 5–5 âm lịch hàng năm, là lễ hội lớn của các nước ở khu vực Đông Á như Việt Nam, Trung Quốc, Hàn Quốc. Ở Việt Nam, Tết Đoan Ngọ còn được gọi là “ngày giết sâu bọ” vì trong ngày này, sâu bọ sẽ bị tiêu diệt để trừ hại cho cây trồng cũng như là phòng bệnh. Vậy cách giết sâu bọ ra sao, thủ tục cúng Tết Đoan Ngọ như thế nào?
Thủ tục cúng Tết Đoan Ngọ cổ truyền
Theo quan niệm ngày xưa, sâu bọ có nhiều trong cơ quan tiêu hóa của chúng ta và sẽ gây hại cho ta nếu không bị tiêu diệt. Sâu bọ có quanh năm nhưng xuất hiện nhiều nhất vào mùng 5–5 âm lịch.
Vào ngày này, việc làm đầu tiên sau khi thức dậy là “tiêu diệt sâu bọ”. Sáng sớm hôm ấy, chủ nhà sẽ phải dậy sớm để chuẩn bị thủ tục cúng Tết Đoan Ngọ. Nghi lễ sẽ bao gồm rượu nếp, bánh tro (bánh ú) và các loại hoa quả đầu mùa. Sau đó, gia chủ sẽ đọc bài khấn Tết Đoan Ngọ để dâng tổ tiên và thổ công.
Cúng xong, chủ nhà sẽ gọi mọi người trong nhà thức dậy để cùng giết sâu bọ. Mọi người không được đặt chân xuống đất, súc miệng 3 lần để sạch sâu bọ, sau đó ăn một bát cơm rượu nếp để sâu bọ say, tiếp đến dùng trái cây để giết chết sâu bọ. Tùy theo truyền thống của từng miền mà người dân sử dụng các món ăn, hoa quả khác nhau.
Bánh tro hay bánh ú – một loại bánh truyền thống cho ngày Tết Đoan Ngọ
Đến giữa trưa, thời khắc quan trọng nhất của ngày Tết, mọi người sẽ cùng nhau đi hái lá thuốc. Tục hái lá thuốc mồng 5 bắt đầu từ giờ Ngọ (từ 11 giờ đến 13 giờ). Người ta sẽ hái bất kỳ loại lá nào có trong vườn, trong vùng có tác dụng làm thuốc chữa bệnh. Sau đó sẽ đem về ủ rồi phơi khô, để nấu uống dần dần.
Ngoài ra, người xưa còn có tục nhuộm móng chân, móng tay, đeo chỉ ngũ sắc cho trẻ em, treo ngải cứu, treo bùa để trừ tà. Tuy nhiên, những phong tục này dần được bãi bỏ, chủ yếu chỉ còn phong tục cúng tổ tiên và lấy lá trừ tà. Riêng ở những nơi phố phường không có nhiều vườn tược, cây cối, người dân sẽ đi mua lá thuốc vào mồng 5 thay vì đi hái lá.
Trên đây là thủ tục cúng Tết Đoan Ngọ của ông cha ta lưu truyền từ ngàn xưa. Tùy theo vùng miền, từng thời kỳ mà phong tục có đôi chút thay đổi. Tuy nhiên, điều quan trọng là tâm niệm của mỗi người luôn hướng đến những điều tốt lành, ước mong sức khỏe và thuận lợi cho gia đình thì vạn sự sẽ được như ý, cát tường.
Hà Ngô
Tiếp Thị Gia Đình
