Bê bối tình dục
Gốc rễ khủng hoảng chưa từng có của Viện bắt nguồn từ ông Jean-Claude Arnault (71 tuổi). Ông là một nhiếp ảnh gia người Pháp, một nhân vật tiếng tăm trong giới nghệ thuật Thụy Điển. Tháng 11 năm ngoái, một tờ báo Thụy Điển đã công khai 18 phụ nữ cáo buộc bị ông Arnault quấy rối tình dục ở những mức độ khác nhau.Theo thông tin từ phía nguyên cáo, một số vụ quấy rối đã xảy ra tại những không gian thuộc sở hữu của Viện hàn lâm.
Rò rỉ bí mật và lùm xùm tài chính
Một cuộc điều tra nội bộ của viện cho rằng ông Arnault cũng có thể đã làm rò rỉ tên của bảy người đoạt giải Nobel văn học. Ca sĩ, nhạc sĩ Bob Dylan (2016) và nhà viết kịch người Anh Harold Pinter (2005) là hai trong số đó.
Ông Arnault là chồng của bà Katarina Frostenson. Bà này từng là thành viên trong Viện hàn lâm Thụy Điển. Điều đáng nói là vợ chồng ông Arnault có sự hợp tác với Viện hàn lâm Thụy Điển trong một số dự án văn hóa – nghệ thuật mà nguồn kinh phí được cung cấp từ phía Viện.
Sau vụ tai tiếng, bà Frostenson và 5 thành viên khác trong Viện hàn lâm Thụy Điển đã từ nhiệm. Việc nghỉ hàng loạt này đã khiến Viện đang bị thiếu số lượng đại biểu quy định để biểu quyết các vấn đề. Theo quy chế, viện cần tối thiểu 12 đại biểu bỏ phiếu trước các quyết định đòi hỏi sự trưng cầu ý kiến. Tuy nhiên, số lượng đại biểu hiện tại không đủ tiêu chuẩn này.
Nên công khai chọn người thắng giải Nobel Văn học?
Cho tới nay, cách Viện hàn lâm Thụy Điển lựa chọn người thắng giải Nobel Văn học vẫn là một bí mật. Người ta chỉ biết rằng, các thành viên của Viện sẽ xét khoảng 200 ứng viên sáng giá. Họ sẽ cùng nhau tạo nên một danh sách rút gọn. Cuối cùng, 5 tác giả tinh tuyển nhất sẽ được bầu chọn để tìm ra chủ nhân giải thưởng. Người chiến thắng là tác giả tiệm cận gần nhất với tiêu chí của giải Nobel Văn học. Đó là “tác phẩm xuất sắc nhất theo hướng lý tưởng”.
Bí mật trong chọn giải thưởng là một nguyên tắc hay. Nhưng bí mật vẫn sẽ bị tuồn ra ngoài nếu các thành viên không thực thi nghiêm túc. Kết quả giải thưởng có thể sẽ thiếu khách quan, thiếu công bằng. Ở thời buổi mạng xã hội phát triển mạnh mẽ này, nên chăng cách chấm giải của Viện cũng cần phải có sự thay đổi theo hướng công khai, minh bạch hơn?
Xoa Nguyễn
Tiếp Thị Gia Đình
