Trong thần thoại Hy Lạp, người ta tin rằng nữ thần Iris đã dệt nên dải cầu vồng sặc sỡ để làm cầu nối giữa thiên đường và mặt đất. Người Serbia cổ đại lại cho rằng cầu vồng là chiếc cung tên của thần Bão dùng để bắn những mũi tên sấm sét và tạo ra mưa rào. Vậy thật ra, cầu vồng từ đâu mà có?
CẦU VỒNG LÀ GÌ?
Cầu vồng là một hiện tượng tán sắc của ánh sáng mặt trời khi khúc xạ và phản xạ qua những giọt mưa, tạo nên một quang phổ các dải ánh sáng trên bầu trời. Màu sắc của dải sáng này có một thứ tự nhất định chứ không phải xuất hiện ngẫu nhiên: đỏ, cam, vàng, lục, lam, chàm và tím. Sở dĩ chúng có tên là cầu vồng (rainbow) vì thường được nhìn thấy khi trời mưa (rain) và hình dáng cong vòm khiến ta liên tưởng đến chiếc cung (bow).
Người đầu tiên quan tâm đến hiện tượng cầu vồng là học giả người Hy Lạp cổ Aristotle (384 – 322 trước Công nguyên). Sau ông, có rất nhiều học giả cũng đưa ra những lý thuyết của họ, nhưng triết gia nổi tiếng Rene Descartes (1596 – 1650) mới là người đưa ra những lý giải gần đúng với hiện tại về hiện tượng cầu vồng vào năm 1637. Ông cũng chính là người đã phát hiện những mối liên quan giữa các giọt nước mưa và sự khúc xạ của ánh sáng.
NGẮM CẦU VỒNG
Nếu các bé muốn ngắm cầu vồng, không cần phải đợi đến khi trời mưa, bé có thể tự tạo cầu vồng bằng nhiều cách. Đơn giản nhất, bé hãy đặt một chiếc gương nhỏ vào ly nước đầy và đặt ly nước ở nơi có ánh sáng mặt trời sao cho ánh sáng chiếu thẳng lên gương. Xoay ly nước thật chậm cho đến khi có thể nhìn thấy một dải cầu vồng. Như vậy, bất cứ lúc nào, các bé cũng có thể ngắm cầu vồng rồi đấy!
Ngoài ra, các bé có biết rằng cầu vồng thường được nhìn thấy vào buổi sáng ở các nước phương Tây và vào chiều tối ở các nước châu Á không?
NHỮNG BÍ MẬT CỦA CẦU VỒNG
• Mỗi giọt mưa đều mang theo cầu vồng của riêng mình, nhưng phải cần đến hàng triệu giọt mưa, các bé mới có thể nhìn thấy cầu vồng.
• Trong hệ mặt trời, chỉ ở trái đất là có hiện tượng tự nhiên này.
• Hình dáng của cầu vồng thật ra là một vòng tròn hoàn chỉnh, nhưng các bé chỉ có thể thấy một nửa vòng tròn. Hành khách trên máy bay đôi khi có thể quan sát được hình dáng tròn của cầu vồng.
• Có lúc, ánh mặt trời phản chiếu hai lần qua một giọt nước mưa, tạo nên hai cầu vồng cùng lúc. Màu sắc của dải cầu vồng thứ hai nhạt hơn và có trật tự ngược lại cầu vồng thứ nhất.
CẦU VÒNG ĐẶC BIỆT
Ngoài hình ảnh cầu vồng các bé thường nhìn thấy, còn có những loại cầu vồng rất kỳ lạ.
Cầu vồng trăng: Chúng xuất hiện khi ánh sáng từ mặt trăng phản chiếu qua các giọt nước mưa vào đêm trăng tròn. Các bé sẽ thấy cầu vồng trăng có màu trắng, nhưng thực ra các màu của chúng vẫn hiện diện đầy đủ, chỉ là rất nhạt mà thôi.
Cầu vồng sinh đôi: Đôi khi, hai cơn mưa rào xảy ra cùng một lúc, các giọt mưa có kích thước khác nhau và hình dáng cầu vồng sẽ hơi khác nhau, tạo ra hiện tượng cầu vồng sinh đôi có cùng một gốc. Trật tự màu sắc của cầu vồng sinh đôi sẽ giống hệt nhau.
Cầu vồng lửa: Loại cầu vồng có cái tên rất kêu này là một hiện tượng thú vị và cực kỳ hiếm gặp. Chúng chỉ xảy ra khi mặt trời lên cao và chiếu ánh sáng qua những đám mây ở rất cao, có lượng tinh thể đá lớn và những tinh thể này còn có một hình dáng xoắn nhất định. Toàn bộ đám mây sẽ tỏa ra những dải màu trông như đám lửa.
Cầu vồng Halo: Là hiện tượng quang học “mặt trời giả”. Chúng hình thành khi ánh sáng mặt trời phản chiếu qua các tinh thể băng và những tia sáng này bị khúc xạ, tạo thành một vòng sáng quanh mặt trời.
Cầu vồng ngược hay còn gọi là nụ cười của mặt trời: Chúng hình thành khi ánh mặt trời phản chiếu qua các tinh thể băng, trong điều kiện nhiều mây và trời có sương mù. Thứ tự màu sắc của cầu vồng này cũng ngược lại so với bình thường, với màu tím đầu tiên và màu đỏ sau cùng.
Mục Mẹ và con − Khoa học vui/Tiếp Thị Gia Đình
