Nguồn gốc của giải Nobel xuất phát từ di chúc của nhà phát minh người Thụy Điển Alfred Nobel vào năm 1895. Ông dành toàn bộ tài sản của mình (khoảng 265 triệu đô-la Mỹ thời nay), tích lũy từ 355 phát minh của ông, trong đó có thuốc nổ, để trao giải cho những đóng góp đem lại lợi ích lớn nhất cho nhân loại.
NHỮNG THÔNG TIN CẦN BIẾT VỀ GIẢI NOBEL
♦ Theo ước nguyện của Alfred Nobel, giải Nobel được trao cho năm lĩnh vực: vật lý, hóa học, sinh lý học hay y học, văn học và hòa bình. Quỹ Nobel được thành lập để quản lý tài sản của Nobel và tổ chức trao giải thưởng. Quỹ Nobel hoạt động như một công ty đầu tư để tạo cơ sở tài trợ vững chắc cho các giải thưởng song không được tham gia vào quá trình lựa chọn người đoạt giải. Năm 1968, ngân hàng Sveriges Riksbank kỷ niệm 300 năm thành lập bằng cách tặng một khoản tiền lớn cho Quỹ Nobel để thiết lập giải Nobel dành cho kinh tế.
Ông Alfred Nobel
♦ Vào khoảng tháng 9 hàng năm, Ủy ban Nobel sẽ gửi mẫu đề cử cho khoảng 3.000 cá nhân làm việc trong các lĩnh vực khoa học để họ đề cử người xứng đáng được trao giải Nobel trong lĩnh vực đó. Riêng mẫu đề cử cho giải Nobel hòa bình được gửi cho các chính phủ, các tòa án quốc tế, các giáo sư và hiệu trưởng, những người từng đoạt giải Nobel hòa bình, các thành viên đương nhiệm hay cựu thành viên của Ủy ban Nobel Na Uy… Thời gian gửi lại danh sách đề cử chậm nhất là ngày 31–1 của năm sẽ trao giải. Ủy Ban Nobel lọc lại danh sách còn khoảng 300 người và gửi cho các tổ chức trao giải thưởng để họ tiến hành bầu chọn ra người đoạt giải. Quy định là trong một lĩnh vực, có thể có một hoặc hai công trình cùng đoạt giải. Đối với mỗi giải Nobel, số người đồng nhận giải tối đa là ba người.
♦ Lễ trao giải Nobel hàng năm được tổ chức vào ngày 10–12 (ngày giỗ của Nobel) cùng với các bữa đại tiệc chiêu đãi. Bữa tiệc năm 1979 đã bị hủy bỏ vì Mẹ Teresa từ chối tham dự với lý do số tiền này nên dành cho người nghèo và người ta đã dùng 7.000 đô-la Mỹ để tổ chức một bữa ăn tối cho 2.000 người vô gia cư vào đêm Giáng Sinh.
Lễ trao giải Nobel
♦ Người đoạt giải được trao tặng một huy chương vàng được làm theo phương pháp thủ công, một bằng chứng nhận được thiết kế như một tác phẩm nghệ thuật và số tiền thưởng do Quỹ Nobel quyết định tùy vào hiệu quả đầu tư của Quỹ Nobel. Những năm 1980, tiền thưởng cho một giải là 350.000 đô-la Mỹ, năm 2009 là 1.400.000 đô-la Mỹ và năm 2014 là hơn 1 triệu đô-la Mỹ.
♦ Những người đoạt giải Nobel đều trở nên nổi tiếng. Nhà khoa học Randy Schekman, đoạt giải Nobel sinh học năm 2013, cho biết: “Thời trung học, tôi bị gọi là thằng mọt sách dở hơi. Song, sau khi tôi đoạt giải Nobel, họ đã mời tôi trở lại dạy”. Ông cũng lên tiếng về việc các nhà khoa học không nên ép mình gửi bài đăng trên những tạp chí khoa học danh tiếng như Science vì điều đó khiến việc nghiên cứu của họ không được sâu sắc.
DANH SÁCH GIẢI NOBEL NĂM 2014
♣ Giải Nobel vật lý: hai tác giả người Nhật Isamu Akasaki, Hiroshi Amano và một người Mỹ gốc Nhật Shuji Nakamura.
♣ Giải Nobel hóa học: ba tác giả Eric Betzig, người Mỹ; Stefan W. Hell, người Đức gốc Rumani và William E. Moerner, người Mỹ.
♣ Giải Nobel y học: ba tác giả John O’Keefe, người Mỹ và hai vợ chồng người Na Uy May-Britt Moser và Edvard I. Moser.
♣ Giải Nobel văn học: nhà văn Patrick Modiano, người Pháp.
♣ Giải Nobel hòa bình: Kailash Satyarthi, người Ấn Độ và Malala Yousafzai, người Pakistan.
♣ Giải Nobel kinh tế: Jean Tirole, người Pháp.
BẠN CÓ BIẾT
Cô gái Malala Yousafzai là người trẻ nhất từng đoạt giải Nobel (17 tuổi)
♠ Có 47 giải Nobel được trao cho phụ nữ, trong đó bà Marie Curie được trao giải hai lần. Cô gái Malala Yousafzai là người trẻ nhất từng đoạt giải (17 tuổi).
♠ Gia đình của bà Marie Curie được gọi là “gia đình Nobel”. Chồng bà, con gái và con rể đều đoạt giải Nobel.
♠ Trong lịch sử giải Nobel, có năm cặp vợ chồng cùng đoạt giải Nobel.
Mục Tiêu điểm − Tiếp Thị Gia Đình
