Khoảng năm năm trước, dư luận từng xót xa thương cảm cho cậu bé Hào Anh đi làm thuê trong một trại tôm giống ở tỉnh Cà Mau và bị vợ chồng nhà chủ hành hạ, đánh đập dã man.
Năm ngoái, khi tròn 18 tuổi, Hào Anh được nhận số tiền hơn 700 triệu đồng do cộng đồng xã hội hỗ trợ. Cậu dùng 300 triệu đồng để mua đất, cất nhà, số còn lại nhanh chóng “bốc hơi” trong vài tháng theo những cuộc vui và chi tiêu xa xỉ của Hào Anh. Khi hết tiền, Hào Anh xin mẹ không được đã gây sự đuổi mẹ và cha dượng ra khỏi nhà, chính quyền địa phương phải can thiệp.
Tưởng như sự hư hỏng của cậu thiếu niên đáng thương năm nào chỉ dừng lại ở đó, nhưng không, dư luận mấy ngày qua lại xôn xao vì thông tin Hào Anh vừa bị bắt ở Đơn Dương, Lâm Đồng, vì tội trộm cắp.
Câu chuyện của Hào Anh khiến chúng ta ngỡ ngàng thất vọng. Song, đối với các chuyên gia tài chính và tâm lý trên thế giới thì trường hợp này rơi vào một mô-típ rất quen thuộc có tên gọi là hội chứng giàu bất ngờ (sudden wealth syndrome). Susan Bradley, người sáng lập Sudden Money Institute (học viện chuyên tư vấn cho các trường hợp giàu bất ngờ), định nghĩa: “Giàu bất ngờ là khi bạn đột ngột có nhiều tiền hơn mức bạn thường có. Số tiền ấy đủ lớn để có thể làm rung chuyển thế giới của bạn”.
KHI THẦN TÀI BẤT NGỜ GÕ CỬA
Có nhiều trường hợp bỗng nhiên giàu bất ngờ như trúng số, bán đất, thừa hưởng gia tài, được bù đắp sau một tai nạn… Dù là hình thức nào, việc đột ngột có quá nhiều tiền đều khiến cho kẻ may mắn choáng ngợp.
Phần lớn chúng ta quen với việc tích lũy dần để có một gia tài. Khi khối tài sản gia tăng qua nhiều năm, chúng ta từ từ thích nghi với sự giàu có. Trái lại, bỗng nhiên giàu bất ngờ ví như bạn đang từ tầng trệt một tòa nhà 60 tầng và trong tích tắc bay vọt lên căn hộ penthouse. Nó gây ra những hiệu ứng tâm lý như lo lắng, trầm uất, ám ảnh, sợ hãi…
Trong quyển A Spiritual Guide to Money, tác giả Mark S. Waldman khẳng định: “Sự giàu bất ngờ rất khó kiểm soát. Nó thường dẫn dắt người may mắn ấy, thường là chưa có sự chuẩn bị, có thể thiếu hiểu biết và khá trẻ, đến những hành vi quá khích và tự hủy hoại mình. Nó đẩy họ ra khỏi tình trạng thăng bằng và bóp méo nhận thức của họ về hình ảnh bản thân”.
CẦN CÓ SỰ TRỢ GIÚP
Nếu phút huy hoàng không sớm vụt tắt, hội chứng giàu bất ngờ thường đi qua 4 giai đoạn sau:
Thời kỳ trăng mật
Kẻ may mắn thấy mình đầy quyền uy. Họ chi tiêu như ném tiền qua cửa sổ, đầu tư thiếu cân nhắc và hào phóng một cách không kiểm soát.
Biết chấp nhận
Họ dần hiểu ra tiền không phải là chìa khóa mang lại hạnh phúc, rằng họ đã phạm nhiều sai lầm trong cách sử dụng số tiền mình may mắn có được.
Nhìn lại mình
Họ nhận thức đầy đủ rằng họ giàu nhưng tiền không làm nên giá trị con người họ. Từ đó, họ nhìn nhận lại mình.
Trưởng thành
Họ đạt đến sự chín chắn trong việc đưa ra các mục tiêu tài chính, trong đó có cả những hoạt động từ thiện.
Tiến sỹ Paul Hokemeyer, chuyên gia tư vấn thuộc trung tâm trị liệu Caron Renaissance Ocean Drive ở Florida, Mỹ, tư vấn: “Lời khuyên cho những ai may mắn có được khoản tiền kếch xù là phải nhanh chóng tìm cho mình một người tư vấn tài chính có kinh nghiệm hoặc có thể thêm một chuyên gia tâm lý trị liệu. Những người có chuyên môn ấy sẽ giúp họ thích nghi tốt với tình huống mới mẻ mà họ chưa từng gặp trong đời, ngăn họ khỏi những hành động ngông cuồng làm hại bản thân và người xung quanh. Nếu không có được sự trợ giúp như thế, họ sẽ bị mắc kẹt trong giai đoạn trăng mật cho đến khi cạn sạch tiền. Ngoài ra, chuyên gia tâm lý còn cho họ những lời khuyên để xây dựng lại những mối quan hệ đã bị phá hủy do sự xuất hiện của khối tài sản bất ngờ”.
BẠN CÓ BIẾT
♦ Khảo sát tại Mỹ cho thấy:
70% những người giàu bất ngờ phá sản chỉ trong vài năm.
90% những người trúng số trở nên tay trắng trong vòng 5 năm hoặc sớm hơn. Có trường hợp phá sản chỉ sau 2 năm và còn phạm tội sát nhân.
70% các gia đình đột nhiên giàu có nhờ đất đai và thừa kế mất hết tài sản và cả tình thân gia đình ngay trong thế hệ đầu tiên sau khi đổi đời.
Mục Sức khỏe – Tâm lý/Tiếp Thị Gia Đình
