Nhiều bệnh viện lớn thường xuyên tiếp nhận bệnh nhân khám và nhập viện trong tình trạng đau đầu vùng đỉnh phải, buồn nôn, hoa mắt, chóng mặt nhiều. Thông thường, bác sĩ sẽ chỉ định các xét nghiệm để xác định các nhánh mạch có tổn thương. Từ đó, phát hiện mạch máu não của bệnh nhân có dị dạng hay không. Trường hợp dị dạng mạch máu nếu không được phát hiện và điều trị kịp thời có thể gây ra tình trạng xuất huyết não. Nguy cơ đột tử là rất cao.
Dị dạng mạch máu não là bệnh bẩm sinh. Đây là sự kết nối bất thường giữa động mạch và tĩnh mạch trong cơ thể. Mạch máu tại khu vực não bộ thường được chia thành nhiều nhánh nhỏ. Đến một điểm nhất định, các mạch máu sẽ phân nhánh thành nhiều mạch nhỏ gọi là mao mạch.
Mao mạch có đường kính bằng một tế bào máu, khoảng 1/5 kích thước sợi tóc con người. Con người có rất nhiều mao mạch. Bình thường, dòng chảy và áp suất bên trong mao mạch rất thấp và ổn định. Tuy nhiên, do sự kết nối bất thường giữa động mạch và tĩnh mạch, máu lưu thông qua các mạch máu dị dạng sẽ có áp suất cao và nhanh.
Triệu chứng của dị dạng mạch máu não
Các triệu chứng điển hình bao gồm nhức đầu dữ dội, động kinh, lên cơn co giật, xuất huyết. Có tới gần 50% bệnh nhân bị dị dạng mạch máu não sẽ bị xuất huyết. Ngoài ra, bệnh nhân còn có triệu chứng giống như đột quỵ do áp lực lên não bộ.
Ước tính tỷ lệ người mắc dị dạng mạch máu não là 18 trong 100.000 dân. Khoảng 2/3 số trường hợp mắc bệnh này sẽ bị đột quỵ trước tuổi 40. Mỗi năm, khoảng 4 trong số 100 người có dị dạng mạch máu não bị xuất huyết. Khi bị xuất huyết, có 15-20% nguy cơ tử vong hay đột quỵ, 30% mắc bệnh thần kinh và 10% tử vong.
Ngoài ra, nếu cơn đau đầu xuất hiện kèm theo một số dấu hiệu sau đây thì tuyệt đối không được chủ quan. Đó là đau đầu sau chấn thương, đau kèm theo sốt hoặc cứng cổ, nhạy cảm với ánh sáng hoặc âm thanh, triệu chứng nhìn mờ và đau đầu đột ngột khi gắng sức, căng thẳng tâm lý.
Bất cứ ai chào đời cũng có thể bị dị dạng mạch máu não, nhưng những yếu tố sau đây có thể làm tăng nguy cơ hơn. Đó là dị dạng mạch máu não phổ biến hơn ở nam giới. Ngoài ra, tiền sử gia đình cũng là một yếu tố cân nhắc cũng khi chẩn đoán bệnh. Các trường hợp dị dạng mạch máu não trong các gia đình đã được báo cáo, nhưng hiện vẫn chưa rõ liệu có yếu tố di truyền nhất định hoặc chỉ là trùng hợp ngẫu nhiên.
Nguyên nhân gây ra dị dạng mạch máu não chưa rõ ràng, do đó chúng ta không thể ngăn chặn bệnh hình thành. Cách tốt nhất là phát hiện bệnh sớm khi có các triệu chứng kể trên.
Phương pháp phát hiện dị dạng mạch máu não
Phần lớn bệnh nhân sẽ được chụp CT, cộng hưởng từ MRI hoặc chụp Angiogram não để kiểm tra. Trong đó, chụp Angiogram não giúp bác sĩ có cái nhìn chính xác về vị trí, kích thước, hình dạng của đoạn mạch dị dạng, đồng thời lên được biểu đồ huyết mạch nơi mạch máu dị dạng phát sinh.
Một phương pháp tân tiến khác để chẩn đoán bệnh đó là chụp mạch máu não xóa nền DSA. Lợi thế của chụp DSA là xác định đúng các khối dị dạng. Ngoài ra, kết quả cũng có thể phát hiện thêm những túi phình, túi giả phình, đường dẫn lưu bên hệ thống tĩnh mạch. Đây là lợi điểm cho các phương pháp điều trị tiếp theo.
Tuy nhiên, vẫn có trường hợp chống chỉ định can thiệp bằng DSA, điển hình là những bệnh nhân suy thận nặng.
Điều trị thế nào?
Phẫu thuật là phương pháp điều trị phổ biến nhất cho dị dạng mạch máu não. Có ba lựa chọn phẫu thuật khác nhau để điều trị dị dạng mạch máu não:
Phẫu thuật cắt bỏ. Nếu dị dạng mạch máu não bị chảy máu hoặc nằm trong khu vực có thể dễ dàng tiếp cận, phẫu thuật cắt bỏ mạch máu bị dị dạng thông qua phẫu thuật não thông thường.
Gây tắc nội mạch (Endovascular embolization). Đây là phương pháp ít xâm lấn hơn so với phẫu thuật truyền thống. Nó có thể được thực hiện một mình, nhưng thường được sử dụng trước các phương pháp điều trị phẫu thuật khác. Mục đích để làm giảm kích thước của mạch máu bị dị dạng hoặc giảm khả năng chảy máu.
Kỹ thuật xạ phẫu não (stereotactic radiosurgery – SRS). Điều trị này sử dụng bức xạ tập trung chính xác để phá hủy các mạch máu bị dị dạng. Phương pháp điều trị này phù hợp nhất với các mạch máu dị dạng nhỏ khó loại bỏ bằng phẫu thuật thông thường và cho những trường hợp không gây xuất huyết đe dọa tính mạng.
Bài: A.V
Tiếp Thị Gia Đình
