Năm 1973, luật hình sự của nước này quy định được phép phá thai trong trường hợp người mẹ bị hãm hiếp, thai nhi bị khuyết tật bẩm sinh hay tính mạng người mẹ gặp nguy hiểm. Tuy nhiên, luật này vô hiệu từ khi hiến pháp sửa đổi, công nhận con người hình thành từ khoảnh khắc thụ thai. Kết quả là, nạo phá thai, hoặc sảy thai do cố ý phá thai − được xem như tội giết người, chịu án tù đến 40 năm.
NẠO PHÁ THAI CHUI Ở EL SALVADOR NGÀY CÀNG GIA TĂNG
Điều trên không ngăn cản được việc phá thai chui vẫn xảy ra khắp nơi. Trích dẫn số liệu của bộ Y tế, Tổ chức Ân xá Quốc tế cho biết, chỉ trong ba năm gần đây, có gần 20.000 ca nạo phá thai ở El Salvador. Tuy nhiên, các tổ chức phi chính phủ (NGO) cho rằng, con số thực tế cao hơn nhiều. Hàng trăm phụ nữ tử vong vì biến chứng nạo phá thai chui. Những người còn sống thì bị bắt và bỏ tù. Rủi ro pháp lý và sức khỏe của nạn phá thai chui là gánh nặng đối với cộng đồng nghèo.
Nhiều phụ nữ mù chữ, thiếu kiến thức về sức khỏe sinh sản. Rất ít người được phép có luật sư khi bị buộc tội. Trong khi những người giàu có bay tới Miami, Mỹ, để phá thai, thì phụ nữ nghèo chỉ còn cách ra tòa. “Đáng thương thay, họ là những phụ nữ tới bệnh viện mong sự giúp đỡ, nhưng lại thấy mình ở trong tù”, Doris Rivas Galindo, thẩm phán tòa án tối cao nói. “Điều này không bao giờ xảy ra ở các bệnh viên tư”. Người nghèo hiếm khi kháng án lên tòa tối cao, Galindo cho biết. Bà đã kêu gọi tranh luận công khai về việc sửa đổi luật này. Bà nói rằng, từng chứng kiến nhiều vụ phụ nữ bị sảy thai và rồi bị hàng xóm tố cáo họ đã nạo hút thai.
PHỤ NỮ SINH NON CŨNG BỊ BUỘC TỘI GIẾT NGƯỜI
Nhiều phụ nữ El Salvador bị tù do để sảy thai hoặc phá thai
Khi Mima Ramirez sinh non hai tháng, cô bị cảnh sát bắt với cáo buộc cố ý giết người và chịu án tù 12 năm rưỡi. “Nhớ lại chuyện này thật đau đớn”− Ramirez, nói, giải thích về 12 năm 6 tháng tù. “Tôi phải vào tù vì sinh non, và họ buộc tội tôi cố tình phá thai”. Bà mẹ 48 tuổi này vừa được trả tự do một năm, nhưng vẫn bị ám ảnh bởi luật cấm phá thai khắc nghiệt nhất thế giới. Ramirez lúc đó 34 tuổi, đang mang bầu 7 tháng thì đột ngột lên cơn đau bụng rồi vào phòng tắm. “Đó là lúc đứa bé ra đời”, cô nói, nhớ lại một người hàng xóm chạy sang giúp, sau đó lại tố cáo cô với chính quyền. “Cô ta nói rằng tôi muốn giết con. Tôi cứ tưởng cô ta là bạn, và cô ấy sẽ nói sự thật để giúp tôi, nhưng cô ta lại dối trá”. Một giờ sau, cảnh sát đến và đưa Ramirez đi giam giữ. “Tôi vẫn còn đang chảy máu”, cô nhớ lại. “Tôi còn sống là một phép màu. Tôi không được chăm sóc y tế. Mọi việc giống như một cơn ác mộng. Tôi chưa từng nghĩ mình sẽ phải đi tù”.
Nhưng đúng là cô đã phải vào tù. Cho dù đứa bé sống sót, nhưng cô bị buộc tội âm mưu giết người vì người hàng xóm khẳng định, cô hoài thai đứa bé khi ngoại tình với một người đàn ông khác. Sau 5 phút trình bày với luật sư được chính quyền chỉ định, Ramirez bị kết án 15 năm tù. Không chỉ mình Ramirez bị bỏ tù. Những tổ chức nhân quyền cho biết, 17 phụ nữ El Salvador đã bị bỏ tù vô cớ vì sảy thai, và vô số người phải ngồi tù vì phá thai.
ĐỂ HỎNG THAI CŨNG LÀ TỘI LỖI
Một phụ nữ tên Guadalupe Vasquez bị 30 năm tù giam do bị cáo buộc phá thai dù cô nói, thai nhi đã chết lưu trong bụng mẹ
Trong một phiên tòa khác, một thiếu nữ bị buộc tội giết người khi đẻ non và đứa trẻ bị tử vong. Bản thân cô bé không nhận ra mình đang có thai. “Tôi tuyên bố cô bé vô tội”, Doris Rivas Galindo, nói. “Tôi cho rằng cô bé không cần phải ra tòa, nhưng tổng chưởng lý nhất định đòi đưa vụ án ra tòa”. Giới luật sư chỉ trích cảnh sát và công tố viên không biết phân biệt giữa sảy thai và nạo phá thai. “Họ nói rằng phụ nữ phải chịu trách nhiệm chăm sóc thai nhi”, Dennis Munoz, đại diện pháp luật cho hai người phụ nữ bị bỏ tù nói. “Thường là nạn nhân thiếu hiểu biết. Tôi chứng minh đó là ca sảy thai nhưng tòa án không quan tâm”.
Ông cho rằng, luật chống nạo phá thai của El Salvador tồi tệ nhất thế giới, vì họ mặc định hỏng thai là tội lỗi. “Nếu một phụ nữ đi tới bệnh viện công trong tình trạng xuất huyết và có thể chết, đầu tiên, y bác sĩ sẽ chữa trị cho cô ấy rồi sau đó báo cảnh sát”, Munoz nói. Munoz cũng cho rằng, điều này không chỉ phá vỡ quy tắc giữ kín bí mật của bệnh nhân, mà còn đi ngược với nghĩa vụ chăm sóc người bệnh. Một vài vụ, phụ nữ còn bị còng tay vào giường. “Đó là một hình thức tra tấn. Họ không thèm quan tâm liệu đó là sảy thai cố ý hay tự nhiên”.
“Thật là buồn, chúng tôi có bệnh nhân nữ bị còng tay vào giường. Vài vụ một năm”− Guillermo Ortiz, một bác sĩ sản tại bệnh viện phụ nữ công lớn nhất nước, thừa nhận. Tuy nhiên, ông nói rằng bác sĩ không có lựa chọn vì họ có nghĩa vụ pháp lý phải báo cáo nghi phạm cho cảnh sát, nếu không, họ sẽ bị buộc tội đồng lõa.
“Chúng tôi đã có vài vụ bác sĩ bị đưa ra xét xử vì không báo cho nhà chức trách về một ca có thể là nạo phá thai. Mặc dù cuối cùng họ không bị kết tội, nhưng nó khiến những người làm nghề y đức mất thời gian, tiền bạc, và phải trưng diện ra báo chí”, Ortiz nói. Ngay cả khi người phụ nữ mang thai gặp nguy hiểm tính mạng, ông vẫn buộc phải tư vấn cho họ tiếp tục thai kỳ cho đến lúc cận kề cái chết.
Hai năm trước, vụ Beatriz đã gây chấn động toàn cầu, khi người phụ nữ 22 tuổi này suýt chết vì mang thai đứa bé không có não. Ortiz tuyệt vọng đến độ, khuyên bệnh nhân nên kiện mình. Tuy nhiên, thẩm phán từ chối cấp phép cho phá thai, cho đến phút cuối cùng của thai kỳ. Oritz cho biết, Beatriz vẫn đang phải trả giá cho hậu quả của việc này. Cô bị rối loạn chức năng thận, hô hấp có vấn đề, huyết áp thấp.
“Nếu chúng tôi hủy thai kịp lúc 12 tuần, có thể thận cô ấy sẽ không sao”, Ortiz nói. Ông và đồng nghiệp tiếp tục đấu tranh với vài trường hợp tương tự, một số kết thúc khi người mẹ tử vong. “Tôi đã hy vọng vụ việc của Beatriz sẽ thay đổi mọi thứ, nhưng chẳng có gì khác đi. Đôi khi tôi băn khoăn, ‘ý nghĩa của việc này là gì?'” ông than thở. “Không có chính trị gia nào dám đụng đến vấn đề này. Ngay cả bộ y tế cũng gặp rắc rối với nó”. Nhiều cuộc thăm dò dư luận cho thấy, người dân vẫn kịch liệt phản đối bất kỳ thay đổi nào về luật, ngay cả trong những vụ như Beatriz hoặc những vụ trẻ vị thành niên bị hiếp dâm xảy ra.
Bài: Nguyễn Hưng (tổng hợp)
Tiếp Thị Gia Đình
